Znamiona skórne od dnia narodzin stanowią nieodłączny element naszego ciała. Pojawiające się u najmłodszych pieprzyki czy inne zmiany mogą stwarzać zagrożenie dla ich zdrowia. Wiele zależy jednak od rodziców – profilaktyka i regularna kontrola mogą uchronić dzieci i młodzież przed poważnymi konsekwencjami nowotworów skóry, w tym czerniaka.
Skąd się biorą znamiona u dzieci?
Przyczyn powstawania znamion barwnikowych (tzw. pieprzyków) u dzieci może być wiele. W zależności od wieku, w którym pojawiają się na skórze dzieli się je na dwie grupy: znamiona wrodzone oraz nabyte. Te pierwsze znajdują się na skórze dziecka już w momencie narodzin lub rozwijają się do pierwszego roku życia. Jak wynika ze statystyk, dotyczą one średnio 2% dzieci, z czego w większości występują u dziewczynek. Ryzyko rozwoju czerniaka ze znamion wrodzonych wynosi około 5% w skali populacji, a dodatkowo wzrasta ono wraz z wielkością znamienia – szczególnie w tych większych niż 1 cm. Znamiona nabyte dotyczą w zasadzie każdego człowieka, a częstość ich występowania zależy od indywidualnych uwarunkowań. Wpływ na ich powstanie mogą mieć uwarunkowania genetyczne, jak i środowiskowe, w tym ekspozycja na światło ultrafioletowe (u dzieci np. oparzenia słoneczne), urazy, bliznowacenie, systemowa immunosupresja czy zaburzenia hormonalne. Liczba znamion pojawiających się na naszej skórze wzrasta wraz z wiekiem.
Szczególnym znamieniem jest czerniak u dzieci. Jest on klasyfikowany w dwóch grupach – przed okresem dojrzewania i po okresie dojrzewania. Dodatkowo wyróżnia się trzy jego podtypy – czerniaki wrodzone, niemowlęce (do 1 roku życia) oraz wieku dziecięcego (do okresu dojrzewania). Podstawowym czynnikiem rozwoju czerniaka u dzieci jest obecność wrodzonych znamion barwnikowych. Niestety bardzo często czerniak u najmłodszych nie wykazuje cech klinicznych. U dzieci forma wrodzona czerniaków występuje rzadko – 1 na milion poniżej 15 roku życia, jednak w ostatnich latach niepokojąco zwiększyła się liczba małych pacjentów.
Znamiona u dziecka – na co zwrócić uwagę?
Obserwacja i wczesne wykrywanie podejrzanych zmian skórnych są kluczowe dla zapobiegania nowotworom skóry. Dlatego wszystko zaczyna się już w domu. Bardzo ważnym jest znajomość podstawowych zasad profilaktyki przeciw czerniakowi:
- unikanie ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne, szczególnie latem w godzinach 11-16,
- noszenie nakrycia głowy, okularów przeciwsłonecznych, odzieży ochronnej,
- stosowanie filtrów ochronnych z wysokim faktorem,
- nie dopuszczanie do poparzeń słonecznych – te doznane w dzieciństwie mają duży wpływ na rozwój czerniaka, na co wskazuje wiele badań naukowych.
Rodzice powinni okresowo (najlepiej raz w miesiącu) oglądać całą skórę swojego dziecka, poszukując niepokojących znamion. Pomocna może być w tym popularna metoda ABCDE. Każde znamię oceniamy pod kątem następujących kryteriów:
- A jak asymetria – znamię jest niesymetryczne, rozlewa się na jedną ze stron, ma niespotykany kształt,
- B jak brzegi – brzegi znamienia są poszarpane, nierówne, posiadają zgrubienia,
- C jak colour – pieprzyk ma niejednolity lub niespotykany kolor: jest czerwone, niebieskie, czarne,
- D jak duży rozmiar – znamię jest istotnie większe od pozostałych, przekracza 6 mm średnicy,
- E jak ewolucja – pieprzyk ewoluuje w czasie, zmienia kolor, wielkość, strukturę.
W chwili, gdy zauważymy na ciele naszej pociechy niepokojąco wyglądającą zmianę, dziecko skarży się na swędzący pieprzyk lub rozdrapało go do krwi, czy też gdy noszenie ubranek podrażnia skórę w określonym miejscu, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.
Badanie znamion u dzieci – jak wygląda?
Diagnostyka znamion barwnikowych u dzieci jest nieinwazyjna, bezbolesna i polega na badaniu dermatoskopowym lub wideodermatoskopowym, które daje możliwość zapisania zdjęć znamion i ich porównanie w trakcie przyszłych kontroli. Lekarze ze specjalnym podejściem z pewnością pomogą przejść przez badanie bezstresowo.
Problematyczne zmiany skórne należy sprawdzać regularnie, co pozwoli oceniać ich obraz na przestrzeni lat. Jeśli któryś pieprzyk okaże się groźny dla zdrowia dziecka, lekarz skieruje nas na jego usunięcie, dzięki któremu będzie można dowiedzieć się, czy w znamieniu ukrył się nowotwór i szybko rozpocząć leczenie. Nie jest to jednak bardzo bolesny zabieg i nie ma czego się obawiać.
Znamiona barwnikowe u dzieci najczęściej są łagodne, szczególnej uwagi wymagają jednak znamiona wrodzone. Regularne kontrolowanie skóry dziecka i badanie dermatoskopowe to najlepsza profilaktyka.
Agnieszka Czyżewska
specjalista onkologii klinicznej
www.twojeznamiona.pl/poznan/badanie-znamion
Bibliografia:
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/309/original/83-89.pdf?1473159943
- https://pediatrics.aappublications.org/content/55/2/191
- https://forumpediatrii.pl/artykul/znamiona-barwnikowe-u-dzieci
- http://pp.am.lodz.pl/12_0304.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5482415/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5484991/
- https://imid.med.pl/pl/dzialalnosc-kliniczna/dzialkliniczna/kliniki/klinika-onkologii-i-chirurgii-onkologicznej/czerniak-u-dzieci
Dobrze jest się upewnić u dermatologa co to za zmiana, niż zamartwiać się, bo stres wykańcza tak samo. Przydatny artykuł!
moja córka urodziła się ze znamieniem na udzie, jako świeża upieczona mama byłam przerażona, na szczęście zniknęło, ale dzięki temu od samego początku wiedziałam jak zadbać o skórę moich dzieci 🙂
Warto zwracać uwagę na znamiona, my jesteśmy cały czas pod opieką naszego sprawdzonego pediatry i jeśli tylko coś nas niepokoi, to natychmiast się z nim kontaktujemy.
W sumie ja od dawna sprawdzam wszelkie znamiona i pieprzyki dzieci (swoje też). Jak tylko mam jakąś wątpliwość, lecę do lekarza.
To naprawdę niej skomplikowane, nie trzeba długo czekać na wizytę u dermatologa, a warto regularnie sprawdzać wszelkie znamiona na skórze, dla spokoju i profilaktycznie.
U mnie synek ma dosc duzo znamion, gdyz ja tez ich mam sporo. Mam wlasnie taki zamiar skontrolować kilka z nich, aby miec spokojna głowę 🙂
Moja córeczka odziedziczyła po mnie znamię na nadgarstku. Dobrze, że mogłem przeczytać ten post. Pozdrawiam 🙂
Moja córka urodziła się z naczyniakami, a synowi z kolei zaczęła uwypuklać się narośl po zwykłym zadrapaniu.
Bardzo przydatny wpis 🙂 nie tylko u dzieci ale i dorośli powinni zwracać na to uwagę.
Oczywiście, rak nie patrzy na metrykę
badanie dermatoskopowe – nie wiedziałam nawet, że istnieje coś takiego
To się czegoś nowego dowiedziałaś 🙂
Moje dzieci nie mają prawie znamion ale mój brat miał i dużo i już kilka usuną bo lekarz tak zalecił
Lepiej zapobiegać niż leczyć.
Czas przyjrzeć się i sobie i to regularnie
Profilaktyka ważna rzecz
Przyznaję, że do tej pory nie przyglądałam się pieprzykom syna i nie pomyślałam, że warto je pokazać lekarzowi, żeby ocenił czy są prawidłowe
Ja zwracałam uwagę zwłaszcza dlatego, że miały dziwny kolor i były takie niespotykane. A i na te normalne zerkam regularnie.