Droga do nauki czytania wcale nie jest prosta. W zasadzie rodzice – o ile sami próbują uczyć dziecko czytać, nie pozostawiając tego obowiązku tylko nauczycielom, zabierają się do tego na różne sposoby. Już kiedyś wspominałam, że należy ćwiczyć z dzieckiem m.in. spostrzeganie wzrokowe, ale równie istotne jest spostrzeganie słuchowe. Dziecko najlepiej uczy się przez zabawę, więc pokażę Wam jak to wygląda u nas. Wykorzystuję fakt, że Hania obecnie interesuje się literami. W sumie sama nabywałam tę umiejętność w podobnym wieku. Moją nauczycielką była siostra, która wprowadziła swoistą musztrę wobec mnie, gdy rozpoczęła naukę w szkole podstawowej. Bo dlaczego podczas gdy ona odrabiała zadania domowe ja miałabym się bawić? Co z tego, że nie chciałam? Miałam niespełna 4 lata, ale… Musiałam, ponieważ metoda którą wykorzystywała kiedy odmawiałam w ogóle mi się nie podobała… Już wolałam zapamiętywać te litery i składać wyrazy. Dzisiaj jestem jej za to wdzięczna :).
Oto najważniejsze rzeczy na które powinniśmy zwrócić uwagę przed rozpoczęciem nauki czytania.
Słucham i słyszę
Przede wszystkich dziecko powinno słyszeć i rozróżniać głoski. Nie musi znać symboli literowych. Zaczynamy od wyróżniania głosek w nagłosie (pierwszej głoski wyrazu), później w wygłosie (ostatniej) oraz śródgłosie (środkowej – w wyrazach trzyliterowych). Każdą wypowiadaną głoskę należy dobrze akcentować – ja je wydłużam. Najłatwiej jest z samogłoskami (długość wyrazu tutaj nie ma znaczenia): [nagłos] aaaaaaaaaaa-uto, eeeeeee-kran, iiiii-gła, ooooo-górek, uuuuu-sta; [wygłos] krow-aaaaaaa, but-yyyyyyy, koł-ooooo; [śródgłos] boooooook, laaaaaaaaaas, ceeeeeeeeeeeel itd. Na dalszym etapie włączamy spółgłoski.
Analiza i synteza wyrazowa
To szalenie ważne umiejętności. Analiza – to podział wyrazu tzw. rozebranie go na części pierwsze. Na początek warto bawić się sylabami. To umiejętność stosunkowo łatwa do opanowania, zwłaszcza gdy włączymy klaskanie. Jedna sylaba – jedno klaśnięcie: ma-ma, wu-jek, po-ma-rań-cze itd. Później zabieramy się za bardziej szczegółowe dzielenie. Starajmy się jednak unikać na początku dwuznaków (cz, sz, dz etc.) i głosek miękkich (ś, ń, ź etc.). Co jeszcze jest dość ważne? Głoskujemy w taki sposób w jaki słyszymy, krótko: „z”, a nie „zet” czy „zyyyyyy”, „b” zamiast „be”, „j” a nie „jot”. Na prawidłowe nazywanie poszczególnych liter nadejdzie odpowiednia pora.
Synteza – ma znaczenie przeciwne do analizy, zatem jest to składanie elementów w całość. Kilka głosek musimy połączyć w taki sposób by powstały nam wyraz lub sylaba.
Patrzę i widzę
W toku zabaw możemy podsuwać dzieciom napisy globalne do ilustracji, które odczytywać będą „całościowo”, bez zapamiętywania poszczególnych liter (Metoda Glenna Domana). W ten sposób poniekąd oswajają się z alfabetem. W dalszym ciągu rozwijając spostrzegawczość wzrokową warto dać im zestaw liter, by próbowały samodzielnie układać konkretne wyrazy na podstawie wzoru.
Nauka alfabetu
Czy jest sens uczyć 4-5- letnie dziecko alfabetu – ciągu liter ułożonych w konkretnej kolejności? Nie sądzę. Chyba, że w ten sposób argumentujemy rozwijanie pamięci. Jeśli już ktoś się uprze, to polecam uczyć go w formie piosenki, na bardzo znaną chyba każdemu melodię (częściej korzysta się z niej podczas nauki alfabetu angielskiego).
Pierwsze kroki do odczytywania wyrazów
Pewnie większość z Was się ze mną zgodzi, że dzieci najszybciej zapamiętują litery ze swojego imienia. Hania potrafiła prędzej napisać swoje imię niż nazwać poszczególne jego elementy. W zasadzie wszystko, co zawierało na początku H odczytywała w ten sam sposób. Dalej rozróżniała pierwsze litery słów „mama”, „tata”, „Wojtek” i imion najbliższych członków rodziny. Lubiła bawić się zabawkowym tabletem, który sam wymawiał nazwy liter, na poszczególnych klawiszach miał ich symbol i ilustrację przedmiotu, którego nazwa rozpoczyna się na daną literę. Wreszcie zaczęłam z nią analizować poszczególne symbole dzięki… foremkom w kształcie liter.
Zabawa polega na tym, że wybieramy jedną literę, nazywamy ją i wyszukujemy jak najwięcej wyrazów, rozpoczynających się od niej. W ciągu dnia ograniczamy się do kilku sztuk, a następnego powtarzamy i dodajemy nowe.
Trzyliterówki
Teraz ciąg dalszy zabaw z cyklu jak uczyć dziecko czytać – na początek. Przygotowałam ilustracje na których przedstawione są w formie graficznej wyrazy trzyliterowe i karteczki ze standardowym ich zapisem – drukowanymi literami. Oczywiście dzielę się nimi z Wami. Te którymi my się bawimy są w wersji czarno-białej (bo tylko taki tusz mam w drukarce), dla Was w kolorze do pobrania tutaj.
Dopasowujemy podpis do rysunku
Losujemy obrazek. Nazywamy go i ustalamy jaka jest pierwsza głoska. Powyżej mamy kij czyli „k”. Wiemy jak wygląda litera „k”, więc wyszukujemy wszystkie wyrazy rozpoczynające się od niej. W naszym zestawie znalazły się trzy. Szukamy więc dalej, wyróżniając głoskę w śródgłosie „kiiiiiiiij”, bez wątpienia w środku jest”i”, więc zagadka rozwiązana.
Utrwalamy wszystkie litery z wyrazu
Sięgamy po nasze niezawodne foremki i układamy cały wyraz, nazywając poszczególne litery. Tak ćwiczymy zarówno spostrzeganie wzrokowe, słuchowe, analizę i syntezę.
Odszukujemy przedmioty rozpoczynające się daną głoską
Wybieramy kilka liter, upewniamy się czy dziecko potrafi je nazwać, a następnie prosimy by głośno wymawiało nazwy ilustracji i odpowiednio dopasowało je.
Skojarzenia
W wolnych chwilach z zaskoczenia pytam Hanię o słowa zaczynające się konkretną literą np. „B”, kiedy mówi, że nie pamięta jak ona wygląda, podpowiadam, że ma dwa brzuszki, a wtedy już idzie z automatu, („C” jak rogal, „E” jak półki, „I” – kreseczka itd.)
Obecnie znacznie lepiej idzie nam analizowanie. Mamy utrwaloną większość liter alfabetu. Posiłkujemy się kartami obrazkowymi i grami które posiadamy. Grunt to być systematycznym. A Wy jak uczycie/uczyliście dzieci czytać?
Bardzo dziękuję, akurat tego szukałam (trzyliterowe słowa z obrazkami)
My jeszcze mamy naukę czytania przed sobą, aczkolwiek synka powoli zaznajamiam z literkami – tak w formie zabawy 🙂 Widzę u Ciebie wiele przydatnych materiałów, z których z chęcią skorzystam 🙂
Są dostępne może słowa z obrazkami 4-literowe, 5-literowe, 6-literowe oraz z dwuznakami? aby coraz trudniejsze opanowywac? 3-literowe są bardzo pomocne. w sklapach niestety nie ma takich gotowych zestawow, aby dopasowa slowo do obrazka
W zakładce pobieralnia http://www.maluchwdomu.pl/pobieralnia jest sporo materiałów do nauki czytania 😊. Puzzle sylabowe 2-, 3-, 4-, obrazki z literami również. Proszę zajrzeć.
My próbowaliśmy metodą Domana. Najpierw z czytaniem gotowych książeczek, potem przygotowałam wyrazy i najlepiej wspominam etap, kiedy córka skakała i odkrywała z zaciekawieniem każdą planszę. Ale młodsza siostra uaktywniła się i zaczęła ślinić, gnieść i zjadać plansze, więc zawiesiliśmy zabawy. Ale może udałoby się znowu? A jak u Was jest z młodszym braciszkiem?
Nie idzie, bo nie próbujemy 🙂 On woli obrazkowe formy przekazu póki co, setki szczegółów i wyszukiwanie ich na ilustracjach. Zestaw póki co schowany do szafy…
świetny artykuł. Na pewno wykorzystam Twoje rady i pomoce, kiedy zacznie się u nas nauka czytania. Mam nadzieję, że moje dziecko nie będzie miało z tego dużo frajdy
Ale cudne kwiatki!!!!!! WOW 🙂
Moja córka nauczyła się sama czytać, tak po prostu 🙂